ΠΑΝ

ΠΑΝ

Ο θεος Πανας εγεννηθη στην Αρκαδια και συμφωνα με τις επικρατεστερες παραδοσεις στο Λυκαιο ορος.
Υπαρχουν πολλες παραδοσεις για το ποιοι ειναι οι γονεις του θεου Πανος.
Ο θεος Ερμης και η νυμφη Πηνελοπη που γεννηθηκε στην Κυλληνη της Αρκαδιας.
Ο θεος Ερμης και η νυμφη Δρυοπη.
Ο θεος Ερμης και η νυμφη Καλλιστω συνοδου της θεας Αρτεμιδος στην Αρκαδια που αργοτερα εγινε ο αστερισμος της Μεγαλης Αρκτου.
Του θεου Διος και της νυμφης Καλλιστους
Του θεου Απολλωνος και της Οινοης.
Οταν τον γεννησε η μητερα του τρομαξε με την εμφανιση του Θεου που ειναι τραγοποδαρος με κερατα τραγου και μυτερα μεγαλα αυτια, και τον εγκατελειψε.
Ο θεος Ερμης που ηταν εκει κοντα το πηρε ειδηση εσπευσε και προστατεψε τον γιο του και τον πηγε στον Ολυμπο και τον παρουσιασε στους Θεους.
Οι Θεοι γοητευθηκαν απο τον γελαστο καινουργιο Θεο τον καλοδεχτηκαν, και τον ονομασαν Πανα.
Ο θεος Διονυσος που τον συμπαθησε αμεσως τον καλεσε στην συντροφια του.
Βοηθος των Θεων στην Τιτανομαχια εσπειρε τον Πανικο στους Τιτανες με την βροντωδη φωνη του, το ιδιο εκανε δε και στην μαχη του Μαραθωνα εναντια στους Περσες βοηθωντας τους Αθηναιους.
Ο θεος Πανας τον περισσοτερο καιρο τριγυρναει στην φυση και παιζει την συριγγα.
Η παραδοση λεει πως η Συριγγξ ηταν νυμφη που αντισταθηκε στον Ερωτα του Θεου και ικετευσε τον Λαδωνα τον Θεο Ποταμο να την σωσει.
Ο θεος Ποταμος την λυπηθηκε και την μετετρεψε σε καλαμια.
Απο εκεινη την καλαμια ο θεος Πανας εφτιαξε την συριγγα που κραταει και παιζει απο τοτε.
Καπως ετσι εγιναν τα πραγματα και με την νυμφη Ηχω.
Μονο η νυμφη Πιτυα τον ερωτευθηκε αλλα το ζευγαρι επεσε στην αντιζηλια του Βορεως που την γκρεμισε απο ενα βραχο.
Οι θεοι την λυπηθηκαν και την μετετρεψαν σε δεντρο το πευκο.
Ο θεος Πανας εψαχνε να την βρει και δεν την εβλεπε πουθενα. Αποκαμωμενος ο Θεος, το μεσημερι καθισε στην ριζα του δεντρου λυπημενος να ξεκουραστει απο την εξαφανηση της καλης του.
Τοτε αντεληφθη πως το δεντρο δακρυσε και καταλαβε πως ηταν αυτη. Το δακρυ ειναι το ρετσινι του πευκου.
Αλλος ερωτας του θεου Πανος ειναι με την Σεληνη που την γοητευσε την οδηγησε σε δασος και της χαρισε δερας εξαιρετικης λευκοτητος.
Την σχεση του Θεου με την Σεληνη την βλεπουμε σε κορινθιακο καθρεπτη που αναπαριστα το ζευγος και προπορευεται αυτων δαιμων που κρατα δαδα, πιθανον ο Φωσφορος.
Τιμουνται και οι δυο στο Λυκαιο ορος στο ιερο τους το οποιο ειναι Σπηλαιο, και που στην αρχαιοτητα υπηρχε ασβεστο πυρ.
Αλλωστε οι αγαπημενες κατοικιες του Θεου ειναι κατ εξοχην τα σπηλαια που θεωρουνται ως Ιερα του.
Ενα απο αυτα ειναι το Κωρυκειον αντρον κατοικια του θεου Πανος και της νυμφης Κωρυκειας το οποιον εχει και προφητικο χαρακτηρα, στον Παρνασσο.
Ο θεος Πανας ειναι κατ εξοχην Θεος ποιμενικος λατρευεται στα βουνα και στα σπηλαια, και τιμαται στην Αρκαδια, στην Κυλληνη , στο Λυκαιο ορος, στο Μαιναλο, στην Αττικη, σε μνημη της βοηθειας του Θεου στον Μαραθωνα και την Σαλαμινα, βοριοδυτικα της Ακροπολεως σε σπηλαιο που υπαρχει και σημερα, στην Παρνηθα στον Μαραθωνα και στην Βαρη. Επισης ιερα του βρισκονται στην Αιγινα , το Αργος, στην Ψιτταλεια, Σικυωνα, Τροιζηνα , Ωροπο, Μεγαλοπολη και στην Πιανα της Αρκαδιας.
Λατρευεται και απο τους αλιεις ονομαζομενος Παν ο Ακτιος.

Ιερο του ζωο ειναι ο τραγος
Συμβολο του η Συριγγξ
Ιερεια του ειναι αγελαδες κριαρια και προβατα.
Προσφορες ειναι μελι και γαλα αγριολουλουδα.
Απλο λιβανι, λιβανομαννα.

Ο θεος Πανας το λεει και το ονομα του ειναι ο θεος του συμπαντος κοσμου και η προσωποποιηση της φυσεως και των δυναμεων της.
Φαλλικος Θεος, Γονμοποιος αρχη.
Στους ανθρωπους εκφραζεται ως ορμητικοτητα, αυθορμητισμος,ανδρικη γονιμοτητα, σεξουαλικη ικανοποιηση, προστασια απο αρνητικες επιρροες και πανικο, παιδικη ηλικια (στα αγορια)
Την παιδικη ηλικια στα κοριτσια την εκφραζει η θεα Αρτεμις.
Μυσταγωγος Θεος που οδηγει τους ανθρωπους στην πνευματικη τους εξελειξη κανοντας τους να ξεπερασουν τον φοβο των δεισιδαιμονιων, του πανικου και του θανατου που ουσιαστικα τα φερουν μεσα τους,
και δεν τα προκαλει ο θεος Πανας, αλλα απλα τους τα υπενθυμιζει.
Η δε εμφανηση του συμβολιζει ακριβως αυτο, τον ανθρωπο που εξελλεισσεται απο την ενστικτωδη κατασταση σε περαιτερω ανοδο.
Τα μεγαλα αυτια δηλωνουν οτι ο ανθρωπος εχει αρχισει να αντιλαμβανεται τον θειο κοσμο τα δε κερατα του Θεου υποδηλωνουν την θεικη του φυση.

ΥΜΝΟΣ ΠΑΝΟΣ

ΠΑΝΑ ΚΑΛΩ ΚΡΑΤΕΡΟΝ, ΝΟΜΙΟΝ,
ΚΟΣΜΟΙΟ ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ, ΟΥΡΑΝΟΝ, ΗΔΕ ΘΑΛΑΣΣΑΝ, ΙΔΕ ΧΘΟΝΑ ΠΑΜΒΑΣΙΛΕΙΑΝ,
ΚΑΙ ΠΥΡ ΑΘΑΝΑΤΟΝ.
ΤΑΔΕ ΓΑΡ ΜΕΛΗ ΕΣΤΙ ΤΑ ΠΑΝΟΣ.
ΕΛΘΕ ΜΑΚΑΡ, ΣΚΙΡΤΗΤΑ, ΠΕΡΙΔΡΟΜΕ, ΣΥΝΘΡΟΝΟΣ ΩΡΑΙΣ.
ΑΙΓΟΜΕΛΕΣ, ΒΑΚΧΕΥΤΑ, ΦΙΛΕΝΘΕΟΣ, ΑΝΤΡΟΔΙΑΙΤΕ.
ΑΡΜΟΝΙΗΝ ΚΟΣΜΟΙΟ ΚΡΕΚΩΝ ΦΙΛΟΠΑΙΓΜΟΝΙ ΜΟΛΠΗ.
ΦΑΝΤΑΣΙΩΝ ΕΠΑΡΩΓΕ, ΦΟΒΩΝ ΕΚΠΑΓΛΕ ΒΡΟΤΕΙΩΝ.
ΑΙΓΟΝΟΜΟΙΣ ΧΑΙΡΩΝ ΑΝΑ ΠΙΔΑΚΑΣ ΗΔΕ ΤΕ ΒΟΥΝΑΙΣ.
ΕΥΣΚΟΠΕ, ΘΗΡΗΤΗΡ, ΗΧΟΥΣ ΦΙΛΕ, ΣΥΓΧΟΡΕ ΝΥΜΦΩΝ.
ΠΑΝΤΟΦΥΗΣ, ΓΕΝΕΤΩΡ ΠΑΝΤΩΝ, ΠΟΛΥΩΝΥΜΕ ΔΑΙΜΩΝ.
ΚΟΣΜΟΚΡΑΤΩΡ, ΑΥΞΗΤΑ, ΦΑΕΣΦΟΡΕ, ΚΑΡΠΙΜΕ ΠΑΙΑΝ.
ΑΝΤΡΟΧΑΡΕΣ, ΒΑΡΥΜΗΝΙΣ,
ΑΛΗΘΗΣ ΖΕΥΣ Ο ΚΕΡΑΣΤΗΣ.
ΣΟΙ ΓΑΡ ΑΠΕΙΡΕΣΙΟΝ ΓΑΙΗΣ ΠΕΔΟΝ ΕΣΤΗΡΙΚΤΑΙ.
ΕΙΚΕΙ Δ ΑΚΑΜΑΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ ΤΟ ΒΑΡΥΡΡΟΟΝ ΥΔΩΡ,
ΩΚΕΑΝΟΣ ΤΕ ΠΕΡΙΞ ΕΝΙ ΥΔΑΣΙ ΓΑΙΑΝ ΕΛΙΣΣΩΝ.
ΑΕΡΙΟΝ ΤΕ ΜΕΡΙΣΜΑ ΤΡΟΦΗΣ, ΖΩΟΙΣΙΝ ΕΝΑΥΣΜΑ,
ΚΑΙ ΚΟΡΥΦΗΣ ΑΦΥΠΕΡΘΕΝ ΕΛΑΦΡΟΤΑΤΟΥ ΠΥΡΟΣ ΟΜΜΑ.
ΒΑΙΝΕΙ ΓΑΡ ΤΑΔΕ ΘΕΙΑ ΠΟΛΥΚΡΙΤΑ,
ΣΗΣΙΝ ΕΦΕΤΜΑΙΣ.
ΑΛΛΑΣΕΙΣ ΔΕ ΦΥΣΕΙΣ ΠΑΝΤΩΝ ΤΑΙ ΣΗΣΙ ΠΡΟΝΟΙΑΙΣ,
ΒΟΣΚΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΓΕΝΕΗΝ ΚΑΤ ΑΠΕΙΡΟΝΑ ΚΟΣΜΟΝ
ΑΛΛΑ ΜΑΚΑΡ, ΒΑΚΧΕΥΤΑ, ΦΙΛΕΝΘΕΕ,
ΒΑΙΝ ΕΠΙ ΛΟΒΑΙΣ ΕΥΙΕΡΟΙΣ,
ΑΓΑΘΗΝ Δ ΑΠΑΣΟΝ ΒΙΟΤΟΙΟ ΤΕΛΕΥΤΗΝ,
ΠΑΝΙΚΟΝ ΕΚΠΕΜΠΩΝ ΟΙΣΤΡΟΝ
ΕΠΙ ΤΕΡΜΑΤΑ ΓΑΙΗΣ.

ΓΕΝΟΙΤΟ

ΘΕΑ ΕΣΤΙΑ

ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ

Η Θεά Εστία

Η Θεά Εστία συμβολίζει το Νόμο του Ιερού Πυρός.

Στην Ελληνική παράδοση οι Εστίες ήταν δύο. Η πρώτη μορφή,
ήταν μητέρα του Κρόνου, είναι η πρωταρχική δύναμη της ουσίας της Ύλης – Γης,
που εκδηλώνεται ως θερμότης στην περιφέρεια των υλικών ατόμων και ως
συνισταμένη των δύο ιδιοτήτων της (ως διαστολικής φυγοκέντρου και ως συστολικής
κεντρομόλου).

Στην δεύτερη μορφή της, ως πρωτότοκη κόρη του Κρόνου και της
Ρέας, είναι ο φυσικός νόμος της θερμότητος, φανερός στην μορφή του καθολικού ή
στοιχειακού πυρός.

Ακολουθούν έπειτα οι μορφές του υλικού πυρός οι προερχόμενες
από το καθολικό πυρ.

Η «πυργοφόρος»
λεγόμενη Εστία της παράδοσης και ο «Ζηνός πύργος και φυλακή» των Πυθαγορείων
είναι η δύναμη προστάτιδα της κατοικίας.

Αυτές οι μορφές της Εστίας της διαδέχεται εξελικτικά ο
φυσικός νόμος του οντογονικού πυρός, με πρώτη εκδήλωση του το ζωϊκό πυρ. Με
αυτή τη εκδήλωση αρχίζει η εκδήλωση της
ζωής στην Γη, ως πρωτοζωϊκά κύτταρα μικροσκοπικών εστιών αφανούς πυρός.

Η ζωϊκή θερμότης είναι έκφραση του αφανούς ζωϊκού πυρός του
οργανισμού, το οποίο είναι αισθητό μόνο ως θερμότης και ονομάζεται τότε ζωντανό
ή ενσώματο πυρ που είναι η δεύτερη μορφή του οντογονικού.

Μια εξελιγμένη μορφή του ανωτέρου οντογονικού πυρός είναι η
μορφή του ψυχικού πυρός. Με την δημιουργία των ψυχών δημιουργούνται μικρές
θαυμαστές αόρατες εστίες ενός πυρός ζώντος, δυναμικού και αθανάτου. Σε όλη την
ζωϊκή κλίμακα η έννοια του πυρός έχει την μορφή των καύσεων, που οφείλεται στα
ερυθροκύτταρα του αίματος. Κάθε ον, κάθε όργανο είναι μια εστία ζωντανού
ενσώματου πυρός, που πρέπει να καίει συνεχώς ομαλά και αρμονικά για να μπορεί
να ζει, να κινείται, να εξελίσσεται.

Στο υγιές γυναικείο σώμα συναντιέται η αναγκαία ειδική μορφή
του ζωντανού ενσώματου πυρός για την αναπαραγωγή του ανθρώπινου γένους. Αν
υπάρχει αρμονική συλλειτουργία του σώματος και της ψυχής της γυναίκας, θα
παρουσιαστεί μια ειδική μορφή ενσώματου πυρός που ονομάζεται μυστηριακή μορφή Εστίας
– Πυρός. Η εμφάνιση αυτή της μορφής βοηθούσε την γυναίκα να εναρμονίζεται με
τις ανώτερες πνευματικές επιδράσεις και επιρροές αλλά και η επικοινωνία της με
την θεότητα. Αυτές ήταν οι ιέρειες Εστιάδες στις οποίες πίστευαν ότι το
ενσώματο, το ψυχικό και το μυστηριακό πυρ, μεταβαλλόταν σε πνευματικό. Τότε η
μεταβολή αυτή το μετέφερε στην δικαιοδοσία του Θεού Ηφαίστου.

ΗΡΑ ΜΗΤΗΡ ΘΕΩΝ

ΗΡΑ ΜΗΤΗΡ ΘΕΩΝ

Ενα απο τα παιδια του Κρονου και της Ρεας που τα καταπιε ο Κρονος φοβουμενος την προφητεια πως καποιο απο τα παιδια του θα τον εκθρωνισει.
Επανηλθε στον κοσμο οταν η Ρεα εδωσε στον Κρονο ενα βοτανο, που κατα μια εκδοχη λεγεται οτι ειναι ο μανδραγορας, και αναγκαστηκε να ξερασει τα παιδια που ειχε καταπιει.
Ειναι αδελφη και συζυγος του θεου Διος, Θεα του γαμου και προστατιδα των γυναικων.
Αυτο δεν σημαινει βεβαια οτι δεν προστατευει και τους ανδρες, χαρακτηριστικη περιπτωση ειναι η προστασια και η ευνοια που προσεφερε στον Ιασωνα στην Αργοναυτικη εκστρατεια.
Πολλα ειναι τα μερη που διεκδικουν την γεννηση της Θεας. Μερικα απο αυτα ειναι η Σαμος, η Στυμφαλια, και η Ευβοια. Την μεγαλωσαν κατα μια εκδοχη, ο Ωκεανος και η Τηθυς.
Μετα την εκθρονιση του Κρονου ο Ζευς την ζητησε σε γαμο και εκεινη αρνηθηκε. Ο Ζευς ερωτευμενος δεν υπεχωρησε, και οταν η Θεα προχωρουσε σε ενα δασος μια χειμωνιατικη μερα, μεταμορφωμενος σε κουκο παρουσιαστηκε στα ποδια της. Η μεγαλοκαρδη Θεα πηρε το μικρο πουλακι στα χερια της για να το ζεστανει. Τοτε ο Βασιλευς των Θεων και των θνητων πηρε την πραγματικη του μορφη και με τον Ερωτα του εξουδερωσε τις αντιστασεις της.
Εκεινη υποταχθηκε στον Ερωτα του αφου εξασφαλησε υποσχεση γαμου.
Τεκνα της ειναι ο θεος Αρης θεος της ευγενους αμιλλας και του πολεμου, η Ηβη θεα της αιωνιου νεοτητος, η Ειλειθυια θεα των τοκετων, και ο θεος Ηφαιστος θεος του κοσμικου Πυρος και της μεταλλουργιας.
Η θεα Ηρα εκφραζει τον νομο της εξελειξεως και ο θεος Ζευς τον νομο της πνευματικης ελευθεριας.
Ειναι παντοδυναμη και μεγαλοκαρδη Θεα, ειναι ο συνδεσμος του Ουρανιου κοσμου με τον κοσμο των θνητων, μεσω Αυτης οι ανθρωποι αντιλαμβανονται την αξια της ζωης και Εκεινη τους παρεχει οπως λεει και ο Υμνος ( ΨΥΧΟΤΡΟΦΟΥΣ ΑΥΡΑΣ ΘΝΗΤΟΙΣ ΠΑΡΕΧΟΥΣΑ ΠΡΟΣΗΝΕΙΣ).
Εναι το συμπληρωμα του θεου Διος αφου οι αποφασεις παιρνονται απο κοινου.
Εφραζει την τιμιοτητα, την πιστη και την καρτερια.
Ειναι η προστατιδα των θεσμων, και ειδικα του πλεον ιερου θεσμου αυτων, του Γαμου, (Γαμηλιος Ηρα).
Κατα την τελετη η νυφη προσεφερε στην Θεα τα μαλλια της ως ενδειξη σεβασμου και υποσχεσης πιστης.
Ειναι επισης προστατιδα των γεννησεων.
Στα ιερεια της ποτε δεν αφηνουν την χολη στο σφαγειο ,αν και πιστευω πως αυτη ηταν γενικωτερη πρακτικη στις θυσιες, ωστε να μην ελθει καμια πικρα.
Καθεται σε θρονο και ενας Κουκος καθεται στο πλαι της, κραταει Σκηπτρο στο ενα χερι και στο αλλο ενα Ροδι, στα ποδια της καθεται παγωνι που η ουρα του συμβολιζει τον εναστρο ουρανο.
Ειναι ντυμενη στα γαλαζια, το χρωμα που εκφραζει την πιστη και την αφοσιωση, και φερει χρυσο στεφανι.
Ιερα της ζωα ειναι το παγωνι, ο κουκος, η αγελαδα, το λευκο βοδι, το λελεκι, η χηνα και η νησσα.
Ιερα φυτα της ειναι το δικταμο, η ροδια που οι καρποι της συμβολιζουν τον συζυγικο ερωτα και γονιμοτητα, ο κρινος και η παπαρουνα.
Χρωματα της ειναι το γαλαζιο (αφοσιωση πιστις) πρασινο σμαραγδι (ευημερια, αναπαραγωγη, ευγενεια).
Ιερεια της ειναι νεαρες δαμαλεις, λευκα αρνια και αιγες.
Προσφορες ειναι κρινοι (ανθη) λιβανι κρινος, γαρυφαλλο, ροδια, μελι γαλα, γλυκισματα και γλυκυς οινος.
Εορτες προς τιμη της θεας Ηρας εορταζονται σε πολλες πολεις της Ελλαδος, στην Αθηνα την Κνωσσω και την Γορτυνα (Θεογαμια) για τον Ιερο Γαμο του θεου Διος με την θεα Ηρα, τα Ηραια στο Αργος για να τιμησουν επισης τον Ιερο Γαμο της Θεας, στην Σαμο, την Σπαρτη, Αμοργο, Πλαταιες, Αιγινα, Επιδαυρο, Κορινθο, και Ηλιδα.



ΥΜΝΟΣ ΗΡΑΣ

ΚΥΑΝΕΟΙΣ ΚΟΛΠΟΙΣΙΝ ΕΝΗΜΕΝΗ, ΗΕΡΟΜΟΡΦΕ,
ΗΡΗ ΠΑΝΒΑΣΙΛΕΙΑ, ΔΙΟΣ ΣΥΛΛΕΚΤΡΕ ΜΑΚΑΙΡΑ,
ΨΥΧΟΤΡΟΦΟΥΣ ΑΥΡΑΣ ΘΝΗΤΟΙΣ ΠΑΡΕΧΟΥΣΑ ΠΡΟΣΗΝΕΙΣ.
ΟΜΒΡΩΝ ΜΕΝ ΜΗΤΗΡ, ΑΝΕΜΩΝ ΤΡΟΦΕ, ΠΑΝΤΟΓΕΝΕΘΛΕ.
ΧΩΡΙΣ ΓΑΡ ΣΕΘΕΝ ΟΥΔΕΝ ΟΛΩΣ ΖΩΗΣ ΦΥΣΙΝ ΕΓΝΩ.
ΚΟΙΝΩΝΕΙΣ ΓΑΡ ΑΠΑΣΙ ΚΕΚΡΑΜΕΝΙ ΗΕΡΙ ΣΕΜΝΩ.
ΠΑΝΤΩΝ ΓΑΡ ΚΡΑΤΕΕΙΣ ΜΟΥΝΗ,
ΠΑΝΤΕΣΣΙ Τ ΑΝΑΣΣΕΙΣ ΗΕΡΙΟΙΣ ΡΟΙΖΟΙΣΙ ΤΙΝΑΣΣΟΜΕΝΗ ΚΑΤΑ ΧΕΥΜΑ.
ΑΛΛΑ ΜΑΚΑΙΡΑ ΘΕΑ,
ΠΟΛΥΩΝΥΜΕ,
ΠΑΜΒΑΣΙΛΕΙΑ,
ΕΛΘΟΙΣ ΕΥΜΕΝΕΟΥΣΑ ΚΑΛΩ ΓΥΘΟΝΤΙ ΠΡΟΣΩΠΩ.

ΓΕΝΟΙΤΟ.

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ
ΠΑΡΜΕΝΙΔΗΣ ΙΩ. ΜΠΟΥΣΙΟΣ


Οι σπουδαιότερες αξίες των  Eλλήνων ειναι οι θρησκευτικές. Η αρχαία ελληνική θρησκεία ειναι πολυθεϊστική και ως αντικείμενο της λατρείας της, ειναι οι Ολύμπιοι Θεοί (ουράνιοι), οι χθόνιες θεότητες αλλά και οι ήρωες (ημίθεοι).
Ένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής θρησκείας είναι ότι εχει έντονο τελετουργικό – δρωμενικό χαρακτήρα και περιελαμβανει ποικίλες πράξεις λατρείας . Στην εργασία αυτή θα διασαφηνίσουμε αρχικά τον όρο τελετουργία, όπως αυτός παρουσιάζεται μέσα από τα θρησκευτικά δρώμενα της ελληνικής θρησκείας. Έπειτα θα αναφερθούμε συνοπτικά στις βασικές ιερές πράξεις της θρησκείας αυτής. Κατόπιν θα περιγράψουμε τον ιδιαίτερο ρόλο των θρησκευτικών λειτουργών κυρίως στα πλαίσια της ελληνικής κλασσικής πόλης. Στον επίλογο θα παραθέσουμε επιγραμματικά τα συμπεράσματα από το ανάπτυγμα της όλης εργασίας μας.

Εκκινώντας την διερεύνηση του θέματος θα αναφερθούμε συνοπτικά στο πως εννοείται ο όρος τελετουργία στην ελληνική θρησκευτική παράδοση διασαφηνίζοντας τον όρο αυτό. Η σύγχρονη μελέτη του αρχαίου κόσμου έχει στραφεί εντατικά στην επιστήμη της θρησκειολογίας για την πληρέστερη κατανόηση του κόσμου αυτού, ενασχολούμενη κυρίως με τις ιεροτελεστίες και τα τελετουργικά δρώμενα.
Έτσι ώστε η αρχαιότητα, να μην αντιμετωπίζεται αποκομμένη και απομονωμένη από την θρησκευτικότητα του αρχαίου ανθρώπου, η οποία ουσιαστικά όχι μόνο περιλαμβάνει και πλαισιώνει την ύπαρξή του, αλλά τολμούμε να ισχυριστούμε ότι η ίδια η οντογονική του ταυτότητα περιλαμβάνεται μέσα στην ίδια την θρησκευτικότητά του αδιαχώριστα .
Με τον όρο τελετουργία εννοούμε το σύνολο των ενεργειών – δρωμενικών πράξεων με σαφή επικοινωνιακό χαρακτήρα που συνδέει τους μετέχοντες τελεστές με τις ανώτερες πνευματικές υπάρξεις. Οι τελετουργικές αυτές πράξεις δρουν αποτελεσματικά επειδή οι θρησκευτές που μετέχουν σε αυτές, είτε πρόκειται για μια οικογένεια είτε για μια κοινότητα ή ακόμη και για μια πόλη, αποκομίζουν μέσα από αυτήν την τελετουργική διαδικασία, ενισχυμένη την έννοια της ταυτότητας τους, της συγκροτήσεως τους και εν τέλει της αλληλεγγύης τους.

Η τελετουργική δηλαδή διαδικασία στοχεύει στην οργάνωση του χώρου και του χρόνου που καθορίζει τις σχέσεις όχι μόνο μεταξύ ανθρώπων και θεών, αλλά προσδιορίζει και δομεί τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Η ελληνική θρησκεία χαρακτηρίζεται ως τελετουργική και με μια άλλη διάσταση, με την έννοια δηλαδή ότι ως θρησκεία δεν έχει αναπτυχθεί γύρω από ένα θέσφατο δογματικό περιεχόμενο αφού δεν της είναι διόλου απαραίτητο για την λειτουργία της. Και μόνο η πιστή τήρηση των τελετουργιών, διασφαλίζει την διατήρηση και την συνοχή της θρησκευτικής της παράδοσης. Αυτή η στερεότυπα πολλές φορές επαναλαμβανόμενη τελεσματική πρακτική της, αποκλείει την ύπαρξη μιας δογματικής θρησκευτικής σκέψης, αλλά αντιθέτως μέσα από το δρωμενικό τέλεσμα προβάλλεται ένα ολόκληρο οργανωμένο θρησκευτικό σύστημα, πλήρως ενταγμένο στην ιδιοσυγκρασία και την ψυχοσύνθεση του έλληνα θρησκευτή. Ως γενικό συμπέρασμα για την αξία του τελέσματος είναι ότι το τελετουργικό αυτό θρησκευτικό βίωμα στον έλληνα άνθρωπο συνέχει και εδραιώνει την κοινωνία του, διακανονίζοντας εν τέλει τις σχέσεις της κοινωνίας αυτής, με το σύμπαν που την περιβάλλει

- Τρία είναι τα κύρια γνωρίσματα της ελληνικής θρησκείας. Πρώτον η θρησκεία αυτή ειναι αμιγώς τελετουργική, αφού το τέλεσμα υποστηλώνει και εδραιώνει όλο το θρησκευτικό της οικοδόμημα. Δεύτερον η τελετουργία της είναι θυσιαστική αφού δίχως θυσιαστική ανταποδοτική πράξη δεν νοείται ελληνική θρησκεία. Τρίτον η θρησκεία αυτή είναι κοινωνική αφού όλη η λειτουργία, η δομή της και η αξία της εκδηλώνεται μονάχα όταν επιτελείται εν μέσω ενός κοινωνικού ομίλου, μικρότερου η ευρυτερου.

ΠΟΜΠΗ

ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ
ΒΑΣΙΚΕΣ ΙΕΡΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ
ΠΟΜΠΗ


Η τελετουργική είσοδος των συμμετεχόντων
σε πομπή αποτελεί κυρίαρχο δομικό συστατικό των θρησκευτικών δρωμένων της
ελληνικής παράδοσης, ήταν παράλληλα και το βασικό μέσον σχηματισμού τελεστικής
ομάδας . Σπανίως άλλωστε υπήρχε ελληνική εορτή χωρίς πομπή. Γενικότερα ήταν
απαραίτητο συστατικό βασικό συστατικό της θρησκείας αυτής και επιτελούνταν από την πιο μικρή θυσιαστική πράξη οικιακής
λατρείας μέχρι τις πάνδημες
μεγαλοπρεπείς τελετές (π.χ Παναθήναια) . Ήταν μάλιστα τόσο συνυφασμένη η έννοια
της εορτής με την τέλεση της πομπής, που όταν ήθελαν να αναφερθούν στην
συμμετοχή τους σ’ αυτές, χρησιμοποιούσαν τον όρο «πομπάς πέμπειν» δηλαδή «να
λάβουμε μέρος στην γιορτή». Οι συμμετέχοντες εξέφραζαν την ιδιαιτερότητα της
θρησκευτικής στιγμής με το να φορούν τα εορταστικά καθαρά τους ενδύματα,
βάζοντάς στεφάνια με άνθη στις κεφαλές τους ή
κρατώντας μάλλινες ταινίες και κλαδιά. Μετέφεραν δια μέσου της πομπής και τα
ανάλογα καθορισμένα ιερά αντικείμενα που ήταν απαραίτητα για το αντίστοιχο
τέλεσμα. Η πομπή ήταν και για έναν άλλο λόγο σημαντική,
έδινε την ευκαιρία κατά την πορεία προς το κύριο θυσιαστικό τέλεσμα, της
σταδιακής ψυχικής προετοιμασίας όσων συμμετείχαν. Η πορεία σηματοδοτούσε την μετάβαση των θυσιαστών από το κοσμικό πεδίο προς στο ιερό Η διαδρομή που ακολουθούσαν μέχρι το ιερό
θεωρούνταν και αυτή ιερή. Το πέρας της πομπής ήταν πάντοτε ένας ιερός χώρος με
τον βωμό στον οποίον τελούνταν οι θυσίες.
Κέντρο άλλωστε της λατρείας των ελλήνων δεν υπήρξε ο Ναός, που στην ουσία ήταν
ένα ιερό οικοδόμημα κατοικία του ιερού αγάλματος του θεού. Το
πραγματικό κέντρο λατρείας ήταν ο υπαίθριος
βωμός και το βασικό συστατικό της η θυσιαστική πράξη. Ο συνήθης
ελληνικός βωμός ήταν κατασκευασμένος με πλίνθους ή με λαξευμένους ογκόλιθούς
διακοσμημένους συνήθως με σπείρες επάνω στον οποίο τοποθετούνταν ο μεταλλικός
δίσκος, όπου εκεί άναβε η πυρά. Άλλωστε θυσιαστικές πράξεις χωρίς την ύπαρξη
ιεράς πυράς ήταν σπάνιες. Όταν οι θρησκευτές λοιπόν κατέληγαν την πομπή τους γύρω από το βωμό, σχημάτιζαν ένα αμφιθεατρικό
ημικύκλιο και τελούσαν με ιεροπρέπεια τα καθιερωμένα θυσιαστικά τελεστικά τους.

ΣΠΟΝΔΕΣ-ΧΟΕΣ

ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ
ΥΓΡΕΣ ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ

(ΣΠΟΝΔΕΣ – ΧΟΕΣ)

Οι υγρές προσφορές ως ανεξάρτητες τελετές
διακρίνονταν σε δύο είδη: στις σπονδές και τις χοές. Οι σπονδές εμπεριέχονταν στο τελεστικό της αιματηρής θυσίας, μπορούσαν όμως να εμφανιστούν και ως αυθύπαρκτα τελετουργικά. Σπονδή ουσιαστικά ήταν η τελετουργική έγχυση οίνου κατά κύριο λόγο αλλά και άλλων υγρών (ύδατος, μελιού, λαδιού), από την οινοχόη με ελεγχόμενη ροή.
Η έγχυση κατέληγε ή σε κάποιο άλλο ρηχό αγγείο, είτε σε κάποιο βωμό ή στο έδαφος. Οι σπονδές συνόδευαν όλες τις ιεροτελεστίες από τις πιο απλές της καθημερινής ζωής έως τις πιο σύνθετες.
Με σπονδές σηματοδοτούσαν την έναρξη ή την κατάληξη μιας καθημερινής πρακτικής, ιεροποιούσαν δηλαδή κάθε έκφανση του βίου τους επικαλούμενοι τους Θεούς ως συμπαραστάτες και αρωγούς των έργων τους.
Έσπευδαν το πρωινό αλλά και πριν την νυκτερινή κατάκλιση, όπως χαρακτηριστικά μας διασώζει ο Ησίοδος.
Με σπονδές άρχιζαν τα καθημερινά γεύματα, αλλά και κάθε συμποσιακή οινοποσία άρχιζε με αυτές. Ακόμη επικύρωναν με τον τρόπο αυτό κάθε
είδους συμφωνιών, ακόμη εκαναν σπονδές πριν και μετά από κάθε ταξίδι.
Αλλά τελούσαν σπονδές και σε πολύ σημαντικότερα θέματα.
Με αυτές σηματοδοτούσαν ακόμη και την λήξη των εχθροπραξιών, σε τέτοιο σημείο μάλιστα που οι σπονδές αυτές της ανακωχής,
να χρησιμοποιούνται ως ρητή δέσμευση για το σταμάτημα του πολέμου.
Μια συνοπτική περιγραφή της σπονδής ήταν η εξής:
Πλήρωναν το ειδικό αγγείο μέχρι τα χείλη του, έχυναν κατόπιν τον οίνο, και ακολουθούσε μια επίκληση στον τιμώμενο Θεό. Έπειτα έχυναν λίγο ξανά και το
υπόλοιπο κρασί το έπιναν όσοι παρευρίσκονταν στην τελετή της σπονδής. Αυτός που τελεί την ιερή αυτή πράξη της σπονδής αφήνει να χυθεί τελετουργικά από το αγγείο ο οίνος. Η τέλεση όμως της σπονδής γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε μέσα από την εικόνα της ήρεμης ροής του κατερχόμενου υγρού να αναδεικνύεται η αίσθηση μιας επιβεβαιωμένης ευσέβειας προς τις θείες οντότητες.
Ο προσφέρων τον οίνο γνωρίζει ότι το περιεχόμενο της σπονδής δεν φθάνει κατ’ ουσίαν στο προορισμό της, όμως μέσα από την τελεστική αυτή πράξη καταφάσκει την ύπαρξη του Θεού που επικαλείται κάθε φορά, ανταποδίδοντας με αυτόν τον ενεργητικό τρόπο την δεδομένη θεϊκή επενέργειά του θείου, αλλά κυρίως αναγνωρίζοντας την έντονη παρουσία του, σε κάθε σημαντική ή και λιγότερο σημαντική στιγμή του βίου του.
Ακόμη η σπονδή από την φύση της έχει μία ιδιαιτερότητα που την διακρίνει από τις συνήθεις προσφορές τροφών, δεν ανακαλούνται (ότι χύνεται δεν επιστρέφει πίσω). Αυτός ο αμετάκλητος χαρακτήρας των σπονδών, τις αναδεικνύει ως την καθαρότερη και συνάμα χαρακτηριστικότερη μορφή προσφοράς στην ελληνική θρησκεία.

Η δεύτερη κατηγορία των υγρών προσφορών οι χοές διαφέρουν σημαντικά από
τις σπονδές. Οι χοές προορίζονταν αποκλειστικά για τους νεκρούς και τους
χθονίους Θεούς.
Η διαδικασία της χοής απαιτούσε την πλήρη ανατροπή και φυσικά
την πλήρη κένωση του ειδικού αυτού αγγείου. Το αγγείο αυτό ήταν λίγο μεγαλύτερο από το αντίστοιχο για τις σπονδές που το κρατούσαν στα χέρια ή το τοποθετούσαν στο έδαφος. Σπάνια υπήρχε οίνος στις χοές γι’ αυτό άλλωστε και καλούνταν χαρακτηριστικά «χόαι νηφάλιοι» ή «άοινοι». Τα σκεύη αυτά τα γέμιζαν κυρίως με καθαρό νερό ή ακόμη με γάλα και μέλι. Όταν επιτελούνταν οι χοές το περιεχόμενο τους χύνονταν στο χώμα (με μία απότομη κίνηση). Αυτές οι υγρές προσφορές τελούνταν για κάποιο χθόνιο θεό ή σε κάποιο ταφικό τύμβο όταν προορίζονταν για κάποιο νεκρό.

ΖΕΥΣ ΠΑΤΗΡ ΘΕΩΝ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΩΝ

Ζεύς πατήρ Θεών και ανθρώπων

Υιος του Κρονου και της Ρέας, εγγονός του Ουρανού και της Γαίας, και αδελφος των Ποσειδωνα, Εστιας, Αδου-Πλουτωνος, Δημητρος και Ηρας που ειναι και συζυγος του.
Ειναι η ύψιστη θεότητα του Ολυμπιακού Πανθέου.
Γεννήθηκε στην Αρκαδία, στο Λύκαιο ορος. Η μητέρα του Ρέα τον ελουσε στην πηγή του ποταμού Νεδα, που ανεβλησε πρώτη φορά τότε για χαρη του μικρου Διος.
Κατόπιν μετεφέρθη απο την μητέρα του Ρεα στην Κρήτη, οπου τον έκρυψε στο Ιδαίον Ανδρον, στο ορος Δικτυ που τον φροντιζαν οι Δικταίες Νυμφες οι συντροφισσες των Κουρητων η Κορυβαντων.
Οι Κουρητες καλυπταν τους κλαθμους του Διος βρεφους, με τον θορυβο των οπλων τους, τον χορο και το παιξιμο των κρουστων οργανων τους, για να μην το ακουσει ο Κρονος.
Μεγαλωσε με μεγαλες προφυλαξεις ανατρεφομενος απο την Νυμφη Αμαλθεια η οποια πηρε την μορφη αιγας ωστε να τον μεγαλωσει με το γαλα της.
Οταν μεγαλωσε παλεψε με τον πατερα του Κρονο που ειχε φερει στον κοσμο μια σειρα αρνητικων θεοτητων οπως το Αλγος, το Γηρας, την Απατη, την Εριδα, την Ληθη, τον Θανατο, τον Λιμο, την Μαχη, τον Πονο, την Δυσνομια, τον Φονο, και τον Φοβο, τον νικησε και τον αναγκασε να ξερασει τα αδελφια του που ειχε καταπιει οταν τα γεννουσε η Ρεα.
Κατα μια εκδοχη λεγεται οτι ευνουχισε τον Κρονο, οπως ειχε κανει και αυτος στον πατερα του Ουρανο.
Ελευθερωσε τους Κυκλωπες που εφτιαξαν για αυτον τον κεραυνο, τους Εκατοχειρες, και με την κορη του Ωκεανου Στυγγα και με τα παιδια της το Κρατος την Βια, τον Ζηλο και την Νικη, πολεμησε τους Τιτανες που ειχαν παρει το μερος του Κρονου.
Κατοπιν πολεμησε και νικησε εχοντας στο πλαι του τους θεους καθως και τον θεο Διονυσο και τον Ηρακλη, τους Γιγαντες.
Μοιραστηκε με τα αδελφια του κατοπιν κληρωσεως τον κοσμο, και ανακυρηχθηκε ανωτατος κυβερνητης, εχοντας την εδρα του στον Ολυμπο.

Η πρωτη συζυγος του ειναι η Μητις που ενσωματωνει και ετσι ερχεται στον κοσμο η θεα Αθηνα
Απο την Μνημοσυνη κανει τις Μουσες, απο την Ευρυνομη τις Χαριτες, απο την Διωνη την Αφροδιτη, απο την Θεμιδα τις Ωρες, απο την Λητω τον θεο Απολλωνα και την θεα Αρτεμιδα, απο την θεα Περσεφονη τον θεο Διονυσο.
Απο την συζυγο του θεα Ηρα τον θεο Αρη, την Ηβη, την Ειλειθυια θεα των τοκετων, και τον θεο Ηφαιστο.
Απο το ζευγαρωμα του Θεου με θνητες εκανε απο την Αλκμηνη τον Ηρακλη, απο την Ληδα τους Διοσκουρους και την Ελενη, απο την Δαναη τον Περσεα,απο την Ευρωπη τον Μινωα τον Ροδαμανθυ και τον Σαρπηδονα, απο την Ταυγετη τον Λακεδαιμονα απο την νυμφη Αιγινα τον Αιακο.

Συμβολα του ειναι ο Κεραυνος, ο Αετος, ο Κριος, ο Λευκος Ταυρος ο Λεων, η Δρυς, το Σκηπτρο ο Διπλος Πελεκυς, ο Διομηδης Οφις ο Ισοσκελης Σταυρος, και ο Κοτινος.
Ιερα του ζωα ειναι ο λευκος ταυρος, ο αετος, ο λεων, ο οικουρος οφις και ο κριος.
Ιερα φυτα η δρυς, τα γαρυφαλλα (διανθος).


Εκφραζει την πνευματικη ελευθερια και οχι μονον, (Ελευθεριος Ζευς) , ειναι προστατης του οικου, ( Ερκειος Ζευς) του ορκου,( Ορκιος Ζευς) του γαμου, (Γαμηλιος Ζευς) της πατριδας και της οικογενειας, (Πατρωος-Φρατριος Ζευς) της φιλιας (Φιλιος Ζευς), της φιλοξενιας ( Ξενιος Ζευς), της περιουσιας (Οικουρος Οφις).
Εναι απειρα τα ονοματα που εκφραζουν τις απειρες ιδιοτητες του Θεου.
Εναι ταξιθετης θεος που στην Ολυμπια ιδιοτητα του, αντιπροσωπευει την Υψιστη ηθικη και φυσικη Διανοια του Κοσμου.
Ειναι ο Ελευθερωτης και ο Λυτρωτης του θεικου και θνητου κοσμου αποκαθιστωντας την Ουρανια ταξη και Αρμονια.


Ειναι ντυμενος στα πορφυρα-κοκκινα, και κραταει το Σκηπτρο και τον Κεραυνο, φερει την Αιγιδα που πηρε απο την Νυμφη Αμαλθεια την οποια εκανε αστερισμο, και στα ποδια του καθεται Αετος.
Ιερεια προς τιμη του ειναι ο λευκος ταυρος, ο κριος, και προβατα.
Προσφορες ειναι:.
Στυρακας, Λιβανομαννα, Λιβανι γαρυφαλλο.
Ανθη γαρυφαλα, Σπονδες γλυκου οινου, και γλυκισματα.

Τα ιερα του βρισκονται σε ολη την Ελλαδα με κυρια αυτα της Δωδωνης, του Λυκαιου ορους, της Αθηνας, της Ολυμπιας, της Νεμεας, οπου γινονταν αγωνες προς τιμη του.
Στην Δωδωνη υπαρχει η Ιερα Οικια ενα μικρο οικοδομημα αλλα πολυ σημαντικο γιατι περιλαμβανει την Ιερα Προφητικη Δρυ.
Ειναι το μαντειο του θεου Διος και της θεας Διωνης. Κατα τον μυθο ο θεος Ζευς, αφησε απο την Δωδωνη δυο αετους να πεταξουν σε διαφορετικες κατευθυνσεις κανοντας τον γυρο του κοσμου και εκει που θα συναντουσαν ο ενας τον αλλο θα ηταν το κεντρο του κοσμου.
Το κεντρο αυτο ειναι οι Δελφοι.

Κυριωτερες εορτες προς τιμη του θεου Διος ειναι τα Μαιμακτηρια που γινονται στην Αθηνα, με επικληση να εχουμε υγεια και ο χειμωνας να ειναι ηπιος, τα Ελευθερια που γινονται σε ολες τις πολεις της Ελλαδας προς τιμη του Ελευθεριου Διος,που εξασφαλιζουν την πνευματικη, ατομικη και κυριως την εθνικη ελευθερια, τα Διασια στην Αθηνα για την υποδοχη της ανοιξεως, τα Διιπολια που τιμουν τον θεο Δια ως προστατη της πολεως των Αθηνων, τα Διισωτηρια στον Πειραια προς τιμη του Σωτηρος Διος και Αθηνας Σωτειρας, τα Θεογαμια προς τιμη του Ιερου Γαμου του θεου Διος και της θεας Ηρας στην Αθηνα , την Κνωσσω και την Γορτυνα και στο Λυκαιο ορος της Αρκαδιας τα Λυκαια προς τιμη του Λυκαιου Διος και του θεου Πανος.

ΥΜΝΟΣ ΔΙΟΣ

ΖΕΥ ΠΟΛΥΤΙΜΙΤΕ, ΖΕΥ ΑΦΘΙΤΕ,
ΤΗΝΔΕ ΤΟΙ ΗΜΕΙΣ ΜΑΡΤΥΡΙΗΝ ΤΙΘΕΜΕΣΘΑ ΛΥΤΗΡΙΟΝ,
ΗΔΕ ΠΡΟΣΕΥΞΙΝ.
Ω ΒΑΣΙΛΕΥ,
ΔΙΑ ΣΗΝ ΚΕΦΑΛΗΝ ΕΦΑΝΗ ΤΑΔΕ ΠΑΝΤΑ.
ΓΑΙΑ ΘΕΑ ΜΗΤΗΡ, ΟΡΕΩΝ Θ ΥΨΑΥΧΕΝΕΣ ΟΧΘΟΙ,
ΚΑΙ ΠΟΝΤΟΣ, ΚΑΙ ΠΑΝΘ, ΟΠΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ ΕΝΤΟΣ ΕΤΑΞΕ.
ΖΕΥ ΚΡΟΝΙΕ, ΣΚΗΠΤΟΥΧΕ, ΚΑΤΑΙΒΑΤΑ, ΟΒΡΙΜΟΘΥΜΕ, ΠΑΝΤΟΓΕΝΕΘΛΕ,
ΑΡΧΗ ΤΩΝ ΠΑΝΤΩΝ, ΠΑΝΤΩΝ ΤΕ ΤΕΛΕΥΤΗ.
ΣΕΙΣΙΧΘΩΝ, ΑΥΞΗΤΑ, ΚΑΘΑΡΣΙΕ, ΠΑΝΤΟΤΙΝΑΚΤΑ,
ΑΣΤΡΑΠΙΕ, ΒΡΟΝΤΑΙΕ, ΚΕΡΑΥΝΙΕ ΦΥΤΑΛΙΕ ΖΕΥ!
ΚΛΥΘΙ ΜΕΥ ΑΙΟΛΟΜΟΡΦΕ,
ΔΙΔΟΥ Δ ΥΓΕΙΑΝ ΑΜΕΜΦΗ,
ΕΙΡΗΝΗΝ ΤΕ ΘΕΑΝ,
ΚΑΙ ΠΛΟΥΤΟΥ ΔΟΞΑΝ ΑΜΕΜΤΟΝ.

ΓΕΝΟΙΤΟ